Ölçü (vezin) nedir?
Dizelerdeki hecelerin sayı veya uzunluk-kısalık bakımından denkliğidir; dış ahengi sağlar.
Edebiyatımızda iki çeşit ölçü kullanılmıştır.
1. Hece ölçüsü
2. Aruz ölçüsü
Hece Ölçüsü: Dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanır. 7’li, 8’li, 11’li kalıplar en çok kullanılan kalıplardır. Hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerin bazılarında dizelerin belli ölçülere göre olan bölüm yerlerine durak adı verilir.
Örnek:
Boynu yeşil / gövel ördek (4+4)
Sana bir gül / gerek idi (4+4)
Kanadının / biri yeşil (4+4)
Biri de al / gerek idi (4+4)
Not: Hece ölçüsünde duraklar sözcükleri bölmez.
Aruz Ölçüsü: Edebiyatımıza Arap edebiyatından geçmiştir. Dizelerdeki hecelerin uzunluk-kısalık (kapalılık-açıklık) bakımından denkliğine dayanır. Aruz ölçüsünde kısa (açık) heceler nokta (.), uzun (kapalı) heceler kısa çizgi (-) ile gösterilir.
Örnek:
Sen herke / si kör ale / mi sersem mi / sanırsın
-- -- . / . -- -- . / . -- -- . / . -- --
Mef u lü / me fa i lü / me fa i lü / fe u lün
Not: Son hece açık da kapalı da olsa kapalı gösterilir.
Edebiyatımızda iki çeşit ölçü kullanılmıştır.
1. Hece ölçüsü
2. Aruz ölçüsü
Hece Ölçüsü: Dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanır. 7’li, 8’li, 11’li kalıplar en çok kullanılan kalıplardır. Hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerin bazılarında dizelerin belli ölçülere göre olan bölüm yerlerine durak adı verilir.
Örnek:
Boynu yeşil / gövel ördek (4+4)
Sana bir gül / gerek idi (4+4)
Kanadının / biri yeşil (4+4)
Biri de al / gerek idi (4+4)
Not: Hece ölçüsünde duraklar sözcükleri bölmez.
Aruz Ölçüsü: Edebiyatımıza Arap edebiyatından geçmiştir. Dizelerdeki hecelerin uzunluk-kısalık (kapalılık-açıklık) bakımından denkliğine dayanır. Aruz ölçüsünde kısa (açık) heceler nokta (.), uzun (kapalı) heceler kısa çizgi (-) ile gösterilir.
Örnek:
Sen herke / si kör ale / mi sersem mi / sanırsın
-- -- . / . -- -- . / . -- -- . / . -- --
Mef u lü / me fa i lü / me fa i lü / fe u lün
Not: Son hece açık da kapalı da olsa kapalı gösterilir.
YouTube Kanalımız
